Koudemiddelen en F-gassen

De regels voor het gebruik, onderhoud en de installatie van warmtepompen en airco's met F-gassen worden aangescherpt. Het doel is het bevorderen van het gebruik van alternatieve koudemiddelen en het hergebruik van gerecyclede of teruggewonnen koudemiddelen. Voor installateurs is het belangrijk om bekend te zijn met de veranderde regelgeving.

Impact van de aangescherpte regels voor F-gassen
De regels zijn vastgelegd in de F-gassenverordening (EU 2024/573). In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, schrijft de nieuwe F-gasverordening geen onmiddellijk verbod op gefluoreerde koudemiddelen voor, maar een versnelde afbouw van F-gasquota. De maximale hoeveelheid F-gassen die jaarlijks mag worden geproduceerd gaat stap voor stap omlaag.

• Gevolg: verminderd aanbod van bepaalde koudemiddelen en stijgende prijzen voor die koudemiddelen door de toenemende schaarste

Daarnaast worden maxima ingevoerd voor het GWP (Global Warming Potential of aardopwarmingsvermogen) van koudemiddelen. Deze aanpak is bedoeld om geleidelijk nieuwe koudemiddelen te introduceren.

• Gevolg: fabrikanten schakelen voor nieuwe warmtepompen geleidelijk over op alternatieve koudemiddelen met een lage GWP en een veel geringere impact op milieu en klimaat. Dit zijn vaak natuurlijke koudemiddelen zoals propaan (R290). Deze koudemiddelen zijn volgens de F-gassenverordening ook in de toekomst toegestaan.

Nieuwe warmtepompen en airco’s: maximale GWP
Per productgroep gaat een maximaal toegestane GWP (Global Warming Potential of aardopwarmingsvermogen) -waarde gelden. Warmtepompen en airco’s met een koudemiddel met een GWP hoger dan de vastgestelde maximale waarde, mogen na een bepaalde datum niet meer op de EU-markt worden gebracht. De maximale GWP-waarde en de ingangsdatum variëren afhankelijk van het type warmtepomp of airco (zie tabel hieronder).

Bestaande installaties: geen gevolgen
Producten die al vóór de uiterste datum op de markt zijn gebracht, mogen gedurende hun gehele levensduur worden verkocht, geïnstalleerd, gebruikt en onderhouden. U kunt er vanuit gaan dat producten die u via de reguliere kanalen afneemt, voldoen aan de nieuwe regelgeving, ook na bovenstaande data. Verder gelden de regels niet voor bestaande warmtepomp- en airco-installaties: deze kunnen ook na de genoemde data blijven draaien, ongeacht het koudemiddel dat ze bevatten.

Onderhoud/service: regels bijvullen
Ook voor het bijvullen van koudemiddelen in bestaande installaties wordt de regelgeving aangescherpt. Voor installateurs van lucht-waterwarmtepompen en/of airco’s heeft dit vooral vanaf 2032 gevolgen.

• Vanaf 1 januari 2026:
  Verbod op het bijvullen van warmtepompen en airco’s met nieuw geproduceerd koudemiddel met een GWP ≥ 2500. Geregenereerd of gerecycled koudemiddel met een GWP ≥ 2500 mag nog tot 1 januari 2032 worden gebruikt.
• Vanaf 1 januari 2032:
  Voor alle koelapparatuur (behalve chillers) geldt een verbod op het gebruik van nieuw koudemiddel met een GWP ≥ 750.

Hoewel koudemiddelen met een GWP <2500 voorlopig nog mogen worden bijgevuld, wordt er sterk gestuurd op het gebruik van koudemiddelen met een lagere GWP.

Warmtepompen en airco’s Nefit Bosch: geen restricties aan onderhoud
De huidige generatie warmtepompen en airco’s van Nefit Bosch bevat koudemiddelen met een GWP van 3 tot maximaal 2088. De bovenstaande regels met betrekking tot het bijvullen van koudemiddelen zijn daarom niet van toepassing. Er is op grond van de nieuwe regels geen restrictie voor wat betreft het onderhoud en bijvullen van Nefit Bosch warmtepompen.

Voor de goede orde: regulier onderhoud aan bestaande warmtepompen en airco’s blijft uiteraard toegestaan ongeacht het koudemiddel dat ze bevatten. De regelgeving heeft alleen betrekking op het gebruik van F-gassen bij service en onderhoud.

Meer informatie over geregeneerde koudemiddelen leest u hier.

Nefit Bosch is voorstander van het gebruik van koudemiddelen met een zo laag mogelijk impact op het klimaat. We werken al jaren aan een gefaseerde afbouw van het gebruik van F-gassen in onze warmtepompen en aircosystemen. Onze producten voldoen te allen tijde aan de geldende regelgeving.

Voor lucht-water warmtepompen stapt Nefit Bosch gefaseerd over op koudemiddelen met een lagere GWP. Zo is het koudemiddel R410A in nieuwere modellen, zoals Bosch Compress 3400i, vervangen door het kostenefficiënte koudemiddel R32, waarmee de GWP-waarde wordt verlaagd van 2088 tot 675. R32 is ook het koudemiddel dat Nefit Bosch toepast in zijn huidige aircosystemen.

Een verdere verlaging naar een GWP onder de 150 is vereist vanaf 2027 (voor monoblock en split systemen). Met de introductie in 2023 van de nieuwe generatie Bosch Compress 5800i warmtepompen die R290 bevatten, beter bekend als propaan, gaan we naar een GWP van slechts 3. Een van de uitdagingen rondom de toepassing van propaan als koudemiddel is dat het beperkingen met zich meebrengt. Zo resulteren de eigenschappen van propaan in grotere buitenunits en moet hiervoor een veiligheidsafstand worden aangehouden tot bijvoorbeeld ramen, deuren en ontstekingsbronnen.

Overzicht Nefit Bosch warmtepompen en impact van de EU F-gassenverordening

• Certificering: Het blijft voor installateurs verplicht om gecertificeerd te zijn voor het werken met F-gassen. Nieuw is dat deze verplichting ook geldt voor het werken met natuurlijke koudemiddelen zoals propaan (R290), CO₂ (R744) en ammoniak (R717), ongeacht de hoeveelheid koudemiddel.
• Hercertificering: Vanaf de inwerkingtreding van de nieuwe verordening is het verplicht om elke zeven jaar een hercertificering te ondergaan. De precieze invulling hiervan wordt nog nader bepaald.
• Persoonscertificaat F-gassen
  Als u met F-gassen werkt moet u een persoonscertificaat (BRL 200 certificaat) hebben. U krijgt het certificaat F-gassen als u het een examen haalt bij een erkende instelling.

Voor meer informatie over de nieuwe certificeringseisen die in 2025 vanuit de herziene F-gassenverordening worden gesteld voor monteurs en installateurs verwijzen we naar de drie erkende exameninstellingen in Nederland:

• STEK, Stichting Emissiepreventie Koudetechniek
• STE Examenbureau BV
• PBNA

Opleider ROVC heeft een handige keuzehulp voor installateurs.

Geregenereerd koudemiddel is koudemiddel dat is teruggewonnen uit bestaande installaties, gezuiverd en opnieuw gebotteld volgens specificaties die vergelijkbaar zijn met nieuw koudemiddel. Het wordt getest op kwaliteit en voldoet aan de normen zoals vastgelegd in de F-gassenverordening. Het geregenereerde koudemiddel wordt opnieuw ingezet in installaties, zonder kwaliteitsverlies.

Voordelen

• Beschikbaarheid: voor nieuwe productie van veel koudemiddelen gelden strenge quota en uitfaseringen, geregenereerd koudemiddel is een alternatieve bron.

• Toegestaan: ondanks de afbouw van F-gassen (HFK’s) mogen geregenereerde koudemiddelen (zoals R410A en R134a) nog steeds worden gebruikt in bestaande installaties binnen EU-regelgeving.

• Kostenbesparing: geregenereerde koudemiddelen zijn vaak goedkoper dan nieuw geproduceerde koudemiddelen.

• Duurzaamheid: hergebruik verlaagt de behoefte aan nieuw geproduceerde F-gassen (HFK’s), wat de milieu-impact verkleint.

Hoe kom je aan geregenereerd koudemiddel?

Als gecertificeerd installateur kun je geregenereerd koudemiddel verkrijgen via erkende leveranciers. Zij bieden een all-in prijsmodel zonder verborgen kosten, wat het proces transparant en kostenefficiënt maakt.

Prijsvergelijking: Geregenereerd vs. Nieuw Koudemiddel

• Geregenereerd koudemiddel: De prijs van geregenereerd koudemiddel kan (op termijn) lager liggen dan die van nieuw koudemiddel.
• Nieuw koudemiddel: De prijzen van nieuw koudemiddel zijn de afgelopen jaren aanzienlijk gestegen. Bijvoorbeeld, de prijs van R404A is sinds 2014 met een factor van 3,1 tot 12,9 gestegen, afhankelijk van de toeleveringsketen. Nieuwe koudemiddelen zullen naar verwachting duurder worden, naarmate de beschikbare hoeveelheden kleiner worden.

Aanbevelingen

1. Inventariseer: Controleer welke koudemiddelen u momenteel gebruikt en welke apparatuur u installeert.
2. Voorraadbeheer: Beperk de inkoop van koudemiddelen met een hoge GWP (>2500) en focus op alternatieven.
3. Opleiding: Zorg ervoor dat u en uw team gecertificeerd zijn voor het werken met natuurlijke koudemiddelen.
4. Klantencommunicatie: Informeer je klanten over de aankomende veranderingen en adviseer hen over duurzame alternatieven.
5. Lekdetectie: Implementeer systemen voor lekdetectie en zorg voor een nauwkeurige administratie, conform de nieuwe eisen.

Meer gedetailleerde informatie en updates vindt u hier:

• NVKL - F-gassenverordening
• Informatiepunt Leefomgeving - Gevolgen herziening F-gassenverordening voor installateurs
• Techniek Nederland - Regels nieuwe F-gassenverordening op een rij

Algemene Vragen

1. Wat houdt de nieuwe F-gassenverordening precies in?

De F-gassenverordening (EU 2024/573) reguleert het gebruik van gefluoreerde broeikasgassen (F-gassen) zoals koelmiddelen. Het doel is om de impact op het milieu te verminderen door het gebruik van koudemiddelen met een hoge Global Warming Potential (GWP) geleidelijk uit te faseren.

2. Wanneer gaat de nieuwe regelgeving in?

De nieuwe verordening is van kracht sinds 11 maart 2024, maar specifieke uitfaseringsdata verschillen per type koudemiddel en apparatuur.

3. Wat betekent GWP?

GWP staat voor Global Warming Potential. Het is een maat voor de hoeveelheid opwarming die een koudemiddel veroorzaakt ten opzichte van CO₂. Hoe hoger de GWP, hoe schadelijker het koudemiddel is voor het klimaat. Het kiezen van koudemiddelen met een laag GWP is cruciaal voor het verminderen van de impact op het milieu. Natuurlijke koudemiddelen, zoals R-290, bieden een effectieve en milieuvriendelijke oplossing.

Specifieke voorbeelden van koudemiddelen en hun GWP:

• R-22 Oud koudemiddel met een GWP van ongeveer 1810. Wordt uitgefaseerd vanwege de hoge impact op het milieu.

• R-32: Een milieuvriendelijkere optie met een GWP van 675. Wordt steeds vaker gebruikt als vervanger voor andere HFC's.

• R-410A: Veel gebruikt in moderne airconditioningsystemen en warmtepompen, met een GWP van 2088.

• R-290 (Propaan): Een natuurlijk koudemiddel met een zeer laag GWP van 3. Wordt geprezen voor zijn lage milieu-impact en is een voorbeeld van een duurzame keuze.

⚙️ Installatie en Onderhoud

4. Mag ik nog installaties met R410A plaatsen?

R410A heeft een GWP van 2088 en mag voorlopig nog worden geplaatst, maar zal in 2029 voor systemen ≤ 12 kW uitgefaseerd worden. Voor systemen > 12 kW geldt een uitfasering in 2033.

5. Wat gebeurt er met bestaande installaties?

Bestaande installaties mogen blijven draaien en onderhouden worden, mits er gebruik wordt gemaakt van koudemiddelen die nog toegestaan zijn. Voor koudemiddelen met een GWP ≥ 2500 mag je alleen geregenereerd of gerecycled koudemiddel gebruiken na 2025.

6. Mag ik koudemiddel bijvullen na de uitfasering?

Ja, mits het geregenereerd of gerecycled is. Voor nieuwe koudemiddelen met een GWP ≥ 2500 geldt een verbod vanaf 2025 voor koeling en 2026 voor warmtepompen.

Geregenereerd Koudemiddel

7. Hoe kom ik aan geregenereerd koudemiddel?

Geregenereerd koudemiddel is verkrijgbaar bij gespecialiseerde leveranciers zoals A-Gas en Chemours. Deze middelen zijn tot 80% goedkoper dan nieuw koudemiddel.

8. Wat is het verschil tussen gerecycled en geregenereerd koudemiddel?

Gerecycled: Koudemiddel dat wordt teruggewonnen en opnieuw gebruikt, vaak zonder volledige zuivering.

Geregenereerd: Koudemiddel dat wordt teruggewonnen, gezuiverd en opnieuw gebotteld volgens hoge standaarden.

Certificering en Documentatie

9. Moet ik opnieuw certificeren?

Ja, de nieuwe regelgeving vereist dat je elke zeven jaar een hercertificering ondergaat.

10. Welke administratie moet ik bijhouden?

Je bent verplicht om logboeken bij te houden van installaties, onderhoud en lekdetecties. Dit geldt vooral voor systemen met een koudemiddelinhoud boven een bepaalde drempelwaarde.